Telefoon:

Een vergelijking van de plekken

Dit hoofdstuk vergelijkt met name de specifieke casussen over participatieve processen om buurtparken te ontwerpen: Buurtpark Blauwdorp in Maastricht en Park West in Kerkrade. Zowel in Blauwdorp als in Heilust (de buurt waarin park West ligt) is bewonersparticipatie ingezet om een (buurt)park te ontwerpen. Er vond in beide buurten sloop plaats om nieuwe toekomstbestendige woningen te bouwen. Een deel van de vrijkomende ruimte werd benut om een park te realiseren. De voornaamste kenmerken van beide casussen staan kort beschreven in de tabel. In beide buurten is sprake van van sociale- en fysieke problematieken. Enkele verschillen tussen beide casussen zijn vooral te vinden in de opzet en het verloop van de bewonersparticipatie.  

 

Buurtpark Blauwdorp

Park West

Oppervlakte park

ca 9500 m2

ca 50000 m2

Ontstaansgeschiedenis en beschrijving herstructureringsplannen

Mariaberg heeft te maken met sociale veiligheidsproblemen op het gebied van drugsoverlast, mishandeling en vernielingen. Woningen voldeden niet meer aan de huidige standaard. Het antwoord van de gemeente op deze problemen is de Blauwe Loper met een buurtpark: een ontwikkelingsplan waarin een nieuwe oost-west verbinding wordt voorgesteld die de drie buurten beter op elkaar moet doen aansluiten en de wijk als geheel verbindt met het centrum van Maastricht.

Rond 2010 wordt door de gemeente samen met de woningcoöperatie en provincie een visie opgesteld voor Kerkrade West. De uitdagingen in de Heilust zijn o.a. krimp, vergrijzing, woningen die niet meer voldoen, en verlies van voorzieningen. De sloopopgave in de wijk biedt kansen voor groen, waaronder de komst van een park dat ontmoeting mogelijk moet maken.

Initiatief herstructurering genomen door

Gemeente, woningcoöperatie in samenwerking met provincie

Gemeente, woningcoöperatie in samenwerking met provincie

Kenmerken van de buurt

- Sociaal onveilig

- Gedateerde woningen

- Werkloosheid, lage SES

- Daadkrachtige bewoners

- Succesvolle sociale projecten

- Geen duidelijk centrum en geen (fysieke) samenhang tussen buurten

- Sociaal onveilig

- Gedateerde woningen

- Werkloosheid, lage SES

- Sterk verenigingsleven

- Passieve houding/geringe participatie

- stenige buurt, geïsoleerde ligging

Initiatief en begeleiding bewonersparticipatie 

Gemeente, architect, woningcorporatie

Gemeente, architect, woningcorporatie

Doel bewonersparticipatie

Zorgen dat de onderdelen van het park ook echt gebruikt gaan worden en bewoners het park meer als van henzelf beschouwen en daardoor meehelpen met het onderhoud.

Vergroten verantwoordelijkheidsgevoel voor de eigen leefomgeving en bewoners stimuleren om initiatieven in het park te ontplooien

Organisatie/opzet bewonersparticipatie

Representativiteit en identificatie stakeholders: Omwonenden uitgenodigd via buurtkrantje en nieuwsbrief. Daarnaast lijst met bewoners op basis van leeftijd en hoe lang woonachtig in buurt. 10 bewoners aanwezig en dit is niet representatief voor de diversiteit (leeftijden, oude en en nieuwe bewoners, migratie-achtergrond, deel-buurten) van het park.

Moment: vooraf aan de participatief-ontwerp-sessies lag wel een eerste ontwerp voor hoofdstraten, gazon en bomen, maar dit was een basaal ontwerp en lag nog niet vast. Op een beperkt budget na, kon de ruimtelijke inrichting nog goed beïnvloed worden door de bewoners.

Verwachtingen: de verwachtingen van de meeste deelnemers waren in lijn met die van de organisatoren: besef dat men realistisch moet blijven betreffende oa kosten, en de andere deelnemers zich ook moesten kunnen vinden in het resultaat. Af en toe was er iemand met een ambitie die niet echt gedeeld werd maar die het moeilijk vond om deze los te laten.

Transparantie en informatie: deelnemers wisten dat ze zouden gaan meebeslissen over de inrichting van het park. Echter was ook voor de organisatie nog niet duidelijk hoeveel sessies ze in totaal zouden organiseren, slechts deels wat de vervolgstappen zouden in de volgende stap, en niet echt naar welk eindresultaat toegewerkt zou worden en hoe dat gebruikt zou worden. Dit werd aan het begin wel basaal uitgelegd, maar bij vervolgsessies wisselde een deel van de samenstelling van de groep.

  

Vaardigheden: er is gekozen voor in stappen toewerken naar een ontwerp een realistische inrichting mee kon ontwerpen: van het introduceren van thema’s (spelen, ontspannen, ontmoeten, tuinieren…) middels een tekening niet op schaal naar een tekening op schaal. Verder stond er een schaalmodel in de ruimte, die bewoners kon helpen de vertaalslag te maken naar de 3D werkelijkheid. Ook waren 2 medewerkers van het architectenbureau aanwezig om bewoners te helpen die het lastig vonden te tekenen, maar wel verbaal ideeën hadden.

Tijd: na elke sessie werd een verslagje geschreven (door de gemeente) en teruggekoppeld aan de bewoners. Daarin werd ook globaal de volgende stap aangekondigd.

Representativiteit en identificatie stakeholders: zowel stakeholders (bv. voetbalvereniging, welzijnsorganisatie) als bewoners zijn uitgenodigd. Zowel via uitnodiging als vertegenwoordigers ingezet om ‘achterban’ te bereiken en mobiliseren.

Moment: een hoofdstructuur van het park was voorgesteld. De invulling van diverse park-gedeelten was open.

Verwachtingen: wantrouwen van de bewoners moest tijdens sessies worden overwonnen. Niet alle wensen van bewoners zijn ingewilligd. Gemeente nam beslissingen als er twee tegengestelde meningen waren onder bewoners. Na de sessies werd wijkontwikkeling binnen de gemeente opgeheven. Daardoor beperkte opvolging voor initiatieven in het park.

Transparantie en informatie: er is helder gecommuniceerd dat de invulling van het park nog bepaald mag worden door bewoners, maar dat het realistisch moet zijn betreffende o.a. kosten. 

Informatie: bewoners zijn geïnformeerd over de stappen in het participatieproces en wat de plannen zijn voor het park. Vanwege de laaggeletterdheid is dat zo laagdrempelig mogelijk gedaan.

  

Vaardigheden: naast de workshop-begeleiding zijn mensen expliciet uitgenodigd om over bepaalde onderwerpen (in groepjes) mee te denken als zij daar bepaalde kennis over hebben.

Bewoners kregen bij aanvang van elke sessie een terugkoppeling van de voortgang, waarbij ook werd stilgestaan bij of, waarom en hoe suggesties  zijn meegenomen.

Effecten bewonersparticipatie

Er is een participatief ontwerp uitgekomen waar de bewoners onderling tevreden over zijn. Dit is vertaald door een architectenbureau, waarbij voldoende elementen over zijn gehouden van het bewoners-ontwerp, zodat de bewoners ook daarover voldoende tevreden zijn.

Weinig bij-effecten: temeer omdat een aantal deelnemers ondertussen alweer is verhuisd uit te buurt.

- Het doel van bewonersparticipatie is niet volledig behaald. De meer kleinere gewenste bewonersinitiatieven om het park ‘in bezit’ te nemen moeten bottom-up worden gecreëerd, is door verschillende betrokken benoemd.

- Het park zelf is een opwaardering en verbetert het aanzien van de wijk

Succesfactoren

- Begeleiding van bewoners tijdens de raadpleging

- Braakliggende terrein was toegankelijk en te gebruiken voor bewoners

- Representativiteit nagestreefd en bereikt. 

- Ondersteuning voor bewoners tijdens de raadpleging

Knelpunten

-Braakliggende terrein is niet toegankelijk voor bewoners (vanwege de ruimte die nodig is om woningen te bouwen)

- Sociaal programma startte later dan de fysieke ingrepen in de wijk

- Aanleg park startte zo’n vier jaar na de bewonersparticipatie-workshops

- Niet iedereen binnen de gemeente leek achter de opzet en ideeën van de bewonersparticipatie te staan

- Beperkte ondersteuning voor het realiseren van ideen 

Kansen

   

Risico’s

 

- Bewonersinitiatieven (bv. moestuinbakken in het park) niet altijd breed gedragen

Overige opmerkingen

-Het park is nog niet in aanleg

-Momenten van wrijving tijdens de sessies door wantrouwen onder bewoners. 


-Het park is aangelegd en momenteel zo’n vier jaar in gebruik

Successen en knelpunten bij bewonersparticipatie om buurtparken te ontwerpen

Beide participatieprocessen zijn zeer degelijk aangepakt: er is goed nagedacht over welke en hoe bewoners te betrekken en de begeleiding tijdens de workshop. De bewoners waren over het algemeen heel tevreden met de ontwerpen die het heeft opgeleverd. In beide casussen was het lastig of onmogelijk om toekomstige omwonenden en gebruikers van de parken te bereiken evenals het behouden van voldoende enthousiasme onder de bewoners om mee te blijven denken tijdens zo’n langdurig traject.

Overkoepelende lessen: kansen en risico’s voor bewonersparticipatie om buurtparken te ontwerpen

Bewonersparticipatietrajecten kunnen verschillende doelen hebben, denk aan het benutten van bewonerskennis, een betere kwaliteit van het groen of betere verantwoording van beslissingen die worden genomen. De opzet van het beoogde participatieve proces dient afgestemd te worden op het doel ervan: wanneer het doel van bewonersparticipatie vooral gericht is op de gebruikers (zoals het bevorderen van het verantwoordelijkheidsgevoel voor de leefomgeving) in plaats van gericht op de groene ruimte (zoals een betere kwaliteit) of de overheidsinstelling (zoals beter gebruik van lokale kennis) moet er voldoende opvolging zijn om bewoners hierin de ondersteunen. Los van het exacte doel van de bewonersparticipatie dient er voldoende momentum te zijn voor de bewonersparticipatie. Het openstellen van het gebied waarvoor ontworpen wordt, kan hierbij waardevol zijn. Participatietrajecten vinden vaak plaats in relatie tot grote opgaven in de wijk die lang duren. Het zou hierbij kunnen helpen een gefaseerde aanpak te hanteren zodat bewoners in kleine stappen meegenomen kunnen worden en zo ook betrokken blijven. Tot slot dient voor heldere verwachtingen tussen de bewoners en de organisatoren van de bewonersparticipatie gezorgd te worden. Dit zal de waardering over het proces zal de tevredenheid die wordt ervaren onder bewoners vergroten.

VRAGEN?

Bel ons tijdens kantooruren op:
+31(0)43-3882436
Stel uw vragen buiten kantooruren per e-mail:
info@ruimtegids.eu

PARTNERS

logos juli2021 2

Search