Onderdelen

• Introductie van de casus
• Leervragen voor de casus
• Beschrijving van de casus
• Antwoorden op de leervragen

Het voormalig KPN-terrein heeft jaren braak gelegen (vanaf sloop van het KPN-kantoor in 2008 tot voorjaar 2021). Het buurtnetwerk Wyckerpoort (voorheen Buurtnetwerk) heeft zich lange tijd ingezet om het tijdelijk in te richten voor (sport)gebruik. Ook zijn er verschillende ontwikkelplannen bedacht. Het gehele onbebouwde terrein beslaat zo’n 3 hectare. Het ligt direct aan de Groene Loper, over een lengte van ongeveer 260 meter. Rondom het terrein liggen verschillende woningen en voorzieningen zoals de Lourdeskerk, de voormalige Theresia-basisschool met daarachter het wijktrefcentrum in Wittevrouwenveld, en het middelbare Sint-Maartenscollege in Wyckerpoort. In het noordelijk deel werd van 1978-1980 het KPN hoofdgebouw gebouwd, het zuidelijke deel is/was sportveld van het sint-Maartenscollege. Voordien was hier een organisch stadsweefsel (straten en kleinschalige woongebouwen) te zien, dat in de jaren 1960 is uitgewist. Het hoofdgebouw was in gebruik tot 2001, toen is het verkocht. In samenhang met de ontwikkeling van de Groene Loper werden hier na 2001 nieuwe ontwikkelingen en ontwerpen voor op geprojecteerd met grootschalige woongebouwen, maar met de kredietcrisis werden de plannen stilgezet. Het gebouw zelf, dat jaren heeft leeggestaan, is in 2008 gesloopt.

Voorjaar 2021 is een tijdelijke invulling gevonden met het initiatief 50/50 B Green. Dit gaat over stadslandbouw, groenvoorziening, educatie, activering en maatschappelijke initiatieven en duurzaamheid. In april 2021 is gestart met het plaatsen van tuinbakken. Deze mogen er voor een periode van drie tot vijf jaar staan. Op de oude kelder van het KPN-gebouw en de muren die er nog staan, is een tuin ‘gemaakt’. Ook is er een verblijfsruimte(blokhut) en een serre om te kweken. Het is zo ingericht dat het geheel over een paar jaar weer kan verhuizen. Het Projectbureau A2 Maastricht ondersteunt het tijdelijke buurtinitiatief en heeft een helpende hand toegestoken. Zo komen er zonnepanelen op de blokhut, waar de tuinders gezellig kunnen verblijven. Ook is er plek voor kunstenaars, speeltoestellen en een beweegtuin. 

Figuur 4.2.1. een blik op het braakliggende “KPN-terrein” voordat de Stadstuin er kwam (bron: luchtfoto obliek gemeente Maastricht)

Op deze plek willen we nagaan wat een tijdelijke invulling van een braakliggend terrein betekent voor de ontmoeting tussen mensen. 

Hoofdvraag: Zorgt de tijdelijke invulling (het initiatief 50/50 B-Green) voor meer ontmoeting en verbinding tussen bewoners en kan deze opbrengst ook gezondheidswinst opleveren voor de langere termijn; na realisatie van de definitieve bestemming?  

De hoofdvraag is afgeleid van onderstaande leervragen. deze zijn opgehaald uit de interview-sessies, buurtwandeling en kleuren-op-de-kaart activiteit.

1. Zorgt dit initiatief voor meer ontmoeting tussen mensen oost en west van de Groene Loper? En tussen bestaande en nieuwe bewoners? En tussen arme en rijke bewoners?
2. Levert (of kan) deze tijdelijke invulling ook gezondheidswinst (opleveren) op voor de langere termijn; na realisatie van de definitieve bestemming?  
3. Helpt tijdelijke invulling om inwoners betrokken te houden?

Opmerking bij de leervragen:

In een eerdere stadium zijn voor deze casus leervragen geformuleerd die in gingen op de vraag waarom bewonersinitiatieven hier niet van de grond kwamen (omdat  het terrein nog steeds geen (tijdelijke) invulling had). De situatie veranderde en er is een tijdelijke invulling aan het terrein gegeven. Dit is de reden waarom een aantal leervragen zijn weggevallen.

De Stadstuin is begonnen in 2021 en geopend tijdens burendag in september 2021. De buurttuin is bedoeld voor mensen uit de buurt. Mensen uit Wyckerpoort, Wittevrouwenveld, én nieuwe bewoners (Groene Loper) bewoners komen in aanmerking voor de bakken om te tuinieren. Het tuinieren is dankzij subsidie en giften gratis voor de deelnemers.

Verslag Interviews Stadstuin

Tabel 4.2.1 Karakteristieken interviews Stadstuin

Wat vindt u van de nieuwe invulling?

• Veel sociale contacten
• Goed initiatief 
• Goede centrale locatie
• Maakt de buurt groener, leuk. 
• Jammer dat het tijdelijk is

Tips/opmerkingen:

• “Het is belangrijk om steun te krijgen om het lopend te houden en niet alleen in het begin. Het uitgangspunt is dat alles gratis is, maar het geld is nu bijna op. Omdat dit een tijdelijke locatie is wordt er al gedacht aan verhuizen. Wiel Hameleers: nu weet je niet zeker dat je lang kan blijven dus kun je geen contributie vragen.” – mannen, volwassen (organisatie en voorzitter buurtnerwerk)
• Beter toegankelijk maken voor mensen in een scootmobiel of rolstoel 

Interviews KPN-terrein voetpad

Tabel 4.2.2. Karakteristieken interviews KPN-terrein voetpad

Aangegeven wordt dat vooral de Groene Loper zelf en de moestuin geschikt zijn om mensen te ontmoeten, niet specifiek het voetpad. 

Mening nieuwe invulling:

• Positief over het initiatief zelf maar negatief voor communicatie op FB-groep
• Beter dan het was
• Mooi groen

Verbeterpunten:

• Een lidl
• Meer bankjes
• Meer toezicht 
• Het KPN-terrein minder rommelig maken 
• Gratis parkeren op/bij het terrein
• De woningen zijn te duur

Verslag Stadstuin

Op de focuspek Stadstuin op het voormalig KPN-terrein zijn 9 interviews gehouden. De man/vrouw verdeling was ongeveer gelijk met 4 mannen en 5 vrouwen. Alle geïnterviewden waren volwassenen. De meeste van de geïnterviewden bezoeken de Stadstuin een of meerdere keren per week (n=4 en n=3 respectievelijk). Een enkeling komt er dagelijks of minder dan een keer per week. 

De meeste respondenten hebben een moestuin en komen daarvoor naar de Stadstuin. Verder komen mensen er voor het sociale contact. Ook zaten respondenten in de organisatie van de Stadstuin en in het buurtnetwerk. Vanuit de organisatie zijn er verschillende initiatieven die lopen rondom de Stadstuin.

“Ik ben organisatie. We werken soms samen met Trajekt en het Leger des Heils. Brengen ook groente naar mensen.” – man, volwassen

De Stadstuin is voor alle respondenten een plek om mensen te ontmoeten, zowel bekenden als onbekenden. Het wordt ook een hele geschikte plek gevonden om in contact te komen met verschillende mensen. Mensen doen ook nieuwe contacten op. 

“Hier zijn veel contacten tussen mensen, mensen praten, delen groente, zaden. ... Er komen allerlei verschillende mensen, bijvoorbeeld ook buitenlandse studenten.” Man, volwassen

“Ja mensen hebben dezelfde interesses. Ook worden er veel evenementen georganiseerd zoals een buurtfeest” – man en vrouw, volwassen 

Respondenten vinden de Stadstuin een goede invulling voor het voormalig KPN-terrein omdat het de kans biedt voor veel sociale contacten, de locatie is centraal en het maakt de buurt groener. De organisatie van de Stadstuin geeft wel aan dat het belangrijk is om steun te krijgen om de Stadstuin lopend te houden. Het uitgangspunt is om het gratis te houden maar het budget is bijna op. 

Figuur 4.2.2. blik op de Lourdeskerk vanuit de Stadstuin

Verslag KPN-terrein voetpad

Op de focusplek voetpad bij het voormalig KPN-terrein zijn 7 interviews gehouden, 3 vrouwelijke respondenten en 4 mannelijke respondenten. Er zijn zowel volwassenen als ouderen geïnterviewd. De meeste respondenten komen dagelijks of meerdere keren per week op deze plek. Een respondent gaf aan bijna nooit op de plek te komen. Voor de meeste respondenten is het een transportroute naar het werk of de winkel. Er zijn ook mensen die hun hond uitlaten of gebruik maken van het voetpad voor beweging. Bij de Stadstuin komen respondenten andere mensen tegen. De helft van de respondenten geeft aan geen anderen te ontmoeten op deze locatie.

“Ik heb zelf een moestuin met als doel mensen te ontmoeten” - Man, volwassen

Mensen geven aan dat vooral de Groene Loper en de moestuin geschikte plekken zijn om mensen te ontmoeten, het voetpad niet specifiek. De meeste mensen zijn positief over de Stadstuin als invulling voor het voormalig KPN-terrein. Er wordt aangegeven dat het een verbetering is ten opzichte van hoe het eerst was en dat het mooi groen is. Er wordt negatief gesproken over de communicatie via een Facebook groep. Verder wordt er aangegeven dat er bij het voetpad meer bankjes geplaatst mogen worden. Ook vinden mensen dat er gratis geparkeerd moeten kunnen worden in de buurt van de Stadstuin. Verder wordt een goedkopere supermarkt (zoals een Lidl) in de buurt gemist. Men geeft ook aan dat de woningen die gebouwd worden te duur zijn voor veel mensen.

Zorgt dit initiatief voor meer ontmoeting tussen mensen oost en west van de Groene Loper? 

En tussen bestaande en nieuwe bewoners? En tussen arme en rijke bewoners?

Respondenten vinden de Stadstuin een goede invulling voor het voormalig KPN-terrein omdat het de kans biedt voor veel sociale contacten, de locatie is centraal en het maakt de buurt groener. Mensen vinden het fijn dat het gratis is en geven aan dat ze altijd mensen ontmoeten in de tuin. Er komen mensen met verschillende achtergronden (betreffende cultureel en sociaal economische achtergrond) en zowel mensen uit Wyckerpoort, Wittevrouwenveld als ook nieuwe bewoners van de Groene Loper. Het initiatief lijkt dus echt een verbindende functie te hebben.

Levert (of kan) deze tijdelijke invulling ook gezondheidswinst (opleveren) op voor de langere termijn; na realisatie van de definitieve bestemming?  

Op dit moment kunnen we nog geen antwoord geven op deze leervraag. Bij verplaatsing naar een locatie in de buurt (Groene Loper-projectgebied) kan datgene wat is opgebouwd en gezondheidswinst oplevert (bijvoorbeeld sociale contacten), eerder behouden blijven.

Helpt tijdelijke invulling om inwoners betrokken te houden?

Deze tijdelijke invulling zorgt voor betrokkenheid van de gebruikers met deze plek op de Groene Loper. De stadstuin is oorspronkelijk gestart aan de Kolonel Millerstraat, ook in Wyckerpoort. De beheerder van de Stadstuin Groene Loper is dus als het ware mee verhuisd. De stadstuin is succesvol; het brengt ontmoeting, en op allerlei andere manieren draagt het bij aan gezondheid. Denk aan het leren over gezonde voeding, werken aan biodiversiteit en hebben van een zinvolle daginvulling. Het success van de tuin komt vooral voort uit de gepassioneerde bijdrage van de beheerder en het feit dat deelname gratis is. 

Ga terug naar de top van de pagina