Beide projecten in Kerkrade richten zich voornamelijk op het faciliteren van sociaal contact, creëren van ruimte voor lichaamsbeweging en het stimuleren van betrokkenheid in de maatschappij. Om dit te bereiken ligt de nadruk op het vergroten van groen in de omgeving en het creëren van veilige ontmoetingsplekken voor inwoners. Het meedenken van inwoners, en samenwerking tussen gemeente en inwoners is hierin belangrijk.

In de gemeente Kerkrade is krimp en vergrijzing onder inwoners zichtbaar, waarbij jongemensen de gemeente verlaten en er een stijging is in inwoners van hogere leeftijd. Dit zorgt ervoor dat de woningvraag daalt en de wensen en behoeften van inwoners in Kerkrade veranderen.

Dit project focust zich op de samenwerking tussen de gemeente en inwoners op het gebied van ruimtelijke ordening en herinrichting van delen van de gemeente. In Kerkrade is er een lage sociale participatie en een hoog percentage laaggeletterdheid, wat voor uitdagingen kan zorgen in deze verschuiving naar gezamenlijke besluitvorming. Kerkrade Noord is door de gemeente aangewezen als proeftuin voor het opdoen van ervaring in samenwerking tussen gemeente en inwoners, gebiedsgericht werken, en het integreren van sociale en fysieke beleidsdomeinen. De onderliggende gedachte hierbij is dat deze nieuwe aanpak het uiteindelijke gebruik van de buurt en het gevoel van verantwoordelijkheid zal vergroten onder inwoners van de buurt. Bovendien sluit de aanpak goed aan bij de positieve gezondheidsgedachte waarbij ‘sociale contacten’, ‘serieus genomen worden’, ‘kennis van gezondheid’, en ‘gevoel van controle’ directe gezondheidsvoordelen kunnen zijn voor inwoners.

In dit project wordt vooral onderzocht hoe inwoners en professionals, van verschillende disciplines en organisaties, samenwerken om een gezondere leefomgeving te creëren en te behouden. Er wordt gebruik gemaakt van de ‘Living Lab’ methode, waarbij inwoners meewerken aan onderzoek, er wordt geëxperimenteerd in een echte leefomgeving, en door deze samenwerking nieuwe relevante kennis wordt gecreëerd. Dit past binnen de visie waarin meer participatie van inwoners in de besluitvorming is en meer samenwerking tussen gemeente, professionals en inwoners plaatsvindt.

Het project ‘West wint aan ruimte’ is voornamelijk gericht op het aanpassen van de buurt aan de wensen en behoeften van de inwoners. Zie ook de Stadsdeelvisie 2020 voor meer informatie over dit project. Aangezien de inwonersaantallen dalen en de gemiddelde inwonersleeftijd stijgt, veranderen de wensen en behoeften binnen de gemeente. Binnen dit project wordt hier gehoor aan gegeven door het renoveren van woongelegenheid. Daarnaast is er door de dalende woningvraag ruimte vrijgekomen, waar ‘Park Heilust’ is gerealiseerd.

Bebouwde omgeving

Het doel is om het woningaanbod te laten aansluiten bij de veranderende behoeften onder de inwoners. Binnen dit project wordt vooral gericht op het renoveren of transformeren van woongelegenheid en daarmee het woningaanbod geschikter te maken voor ouderen.

Naast het verbeteren van de woongelegenheid, richt dit project zich ook op het verbeteren van ontmoetingsgelegenheid. Dit gebeurt, onder andere, door middel van het creëren van meer groen. Binnen dit initiatief is ‘Park Heilust’ aangelegd, wat ongeveer 50.000 m2 beslaat. In 2015 zijn er een speeltuin en een voetbalveld geopend in het park. De kerk, aan de rand van het park, is in 2018 omgebouwd tot multifunctionele accommodatie, genaamd ‘‘t Westhoes’. Deze kerk wordt door veel organisaties en inwonersgroepen gebruikt en heeft een belangrijke betekenis voor de lokale gemeenschap.

Bij het ontwerpen van het park zijn de inwoners van Heilust en de architecten van het park samen opgetrokken. Er zijn meerdere interactieve bijeenkomsten georganiseerd om de inwoners te betrekken bij het ontwerpproces. ‘Park Heilust’ is een goed voorbeeld van de invloed die stedelijke herinrichting, in gebieden met dalende inwonersaantallen, kan hebben op de gezondheid van kwetsbare groepen, waaronder inwoners met een lage socio-economische status.

Sociaal programma

Activiteiten en planning

In leerproject Kerkrade West ligt de nadruk op het participatieve proces in de ontwikkeling van het park dat destijds is gevolgd. Bijvoorbeeld hoe zijn de behoeften van inwoners meegenomen; hoe heeft het planningsproces het ontwerp beïnvloed; en is de participatie gerelateerd aan het gebruik (bewegen, ontmoeten, beheer) van Park West)?